25 maart 2009

Kosmopoliet

Wereldburger of kosmopoliet is volgens Van Dale “iemand die de gehele wereld als zijn vaderland beschouwt, die geen nationale bekrompenheid, voorliefde of vooroordelen heeft”.

Guy Verhofstadt is zo iemand, tenminste dat zegt hij van zichzelf ter gelegenheid van zijn rentree op de politieke bühne. Hij dweept met de tijd toen er geen natie-staten waren in Europa en men als het ware verplicht kosmopoliet was bij gebrek aan een ‘vaderland’.

Deze natieloze periode situeert zich voor een groot deel in de Middeleeuwen: de periode na de val van het Romeinse Rijk en voor de Nieuwe (Moderne) Tijd. Van Dale vermeldt bij Middeleeuwen de notie ‘duistere, primitieve tijd’. Zo gezien was deze kosmopolitische periode niet echt een voorbeeld van openheid en verdraagzaamheid. Verdraagzaamheid is nochtans essentieel om zich overal thuis te voelen. Kosmopolitisme heeft ook niets van doen met het ervaren van een “thuis-gevoel” in een riant optrekje ergens in een Toscaanse schilderachtige omgeving. Het heeft wél alles te maken met het delen van het leven van gewone mensen waarvan de meerderheid niet verder komt dan een bescheiden huisje in een of ander ‘romantisch steegje’. Daar waar een heer van stand zich niet laat zien, behalve voor een kortstondig toeristisch bezoekje en die éne sfeervolle foto; om thuis mee uit te pakken.

Men kan zich best voorstellen dat het in die tijd evenmin eenvoudig was om wereldburger te zijn, zonder vliegtuig of auto om te reizen en vooral omdat gewone stervelingen geen tijd hadden want zich krom moesten werken om toch maar voldoende eten te hebben en een dak boven het hoofd. Toen waren wereldburgers – niet één procent? - vooral heel rijk en bepaalden zij, niet gehinderd door enige vorm van inspraak, elk leven van geboorte tot de dood. Primitieve tijden, inderdaad.

Het lijkt er eerder op dat voor Verhofstadt kosmopolitisme enkel een duur woord is dat moet dienen om zich af te zetten tegen het nationalisme dat Europa zoveel ellende bezorgde. We weten allemaal dat de Napoleons, Stalins en andere Hitlers vooral oorlog en verderf brachten. Het klopt echter ook dat zij géén natie-staat vertegenwoordigden maar een dictatuur waarin het eigen volk zelfs geen recht van spreken had. Het vervolg van de Middeleeuwen.

Waar wil Verhofstadt naartoe met zijn zelfverklaard wereldburgerschap? Naar een Europa zonder grenzen, een wereld zonder oorlog, zonder machtsmisbruik en hebzucht?

Voor een bevlogen visionair is dat zonder twijfel een fantastisch verhaal, passend bij een lekker glas wijn. Bij gewone mensen rijst echter de vraag hoe hij dat kosmopolitisch Europa zou bestieren als hij niet eens in staat was om een landje van nauwelijks tien miljoen mensen enig gemeenschappelijk thuisgevoel te geven. Daarenboven iemand wiens beleid ook diende om cadeautjes uit te delen aan het ‘eigen volk’. Wat Rik Van Cauwelaert over hem schreef: “de financiële en communautaire ellende die Verhofstadt met acht jaar Paars aanrichtte in het federale koninkrijk, en de politiek gecorrumpeerde klasse die na die acht jaar Paars de Wetstraat bevolkt”.

Herinner u zijn woorden op het einde van zijn mandaat als premier; dat “de staatskas leeg was”. Zonder hebzuchtige bankiers.

Pjotr