29 mei 2012

Goed om weten


ANDERS GELEZEN

Onderzoeksjournalistiek

Naar aanleiding van het opgeblazen mediadispuut over het boek over vice-eerste minister Vande Lanotte, “De keizer van Oostende”, zijn wij als mediaconsumenten om de oren geslagen met heel uiteenlopende meningen en wederzijdse beschuldigingen. Maar of wij na het lezen of bekijken van al die bijdragen veel wijzer zijn geworden is een ander paar mouwen. Overigens ontbraken ook nu weer enkele belangrijke aspecten in het debat. Eens anders lezen.
Het debat, dat eigenlijk over de almacht van Vande Lanotte zou moeten gaan, raakte volledig ondergesneeuwd door de zogezegd insinuaties zonder bewijskracht in het boek en de punctuele fouten die Vande Lanotte de kans gaven om de geloofwaardigheid van de auteurs, onderzoeksjournalisten van de VRT, onderuit te halen. Daarop entte zich de discussie over de geloofwaardigheid van VRT hoofdredacteur Luc Rademakers die zijn journalisten niet dekte en meteen ging het over de invloed van de politiek op de media.
Over die insinuaties – waar we niet eens kunnen over oordelen omdat het boek nog niet te koop is – kan nog veel inkt vloeien maar voor een goed begrip zou men eerst eens moeten de vraag beantwoorden wat men eigenlijk bedoelt met onderzoeksjournalistiek. Wanneer iemand beschuldigd wordt van strafrechtelijke feiten dan is het duidelijk dat in een rechtsstaat enkel Justitie bevoegd is om te oordelen en eventueel te veroordelen. Onderzoeksjournalistiek echter moet niet enkel de bedoeling hebben om een smoking gun of strafrechtelijke feiten aan te klagen. Onderzoeksjournalistiek moet voor de lezer/kijker een blik bieden op het verborgene, mechanismen en relaties die spelen achter de façade van de macht. Anonieme getuigenissen die nooit de gerechtszaal zouden bereiken – wegens angst voor de macht - zijn wel degelijk belangrijk voor onderzoeksjournalisten om klaarheid te brengen in duistere zaken. Overigens zou het intellectueel fout zijn om a-priori anonieme getuigenissen af te doen als ongegronde insinuaties. Dat de beschuldigde graag het gezegde “waar rook is, is vuur” in zijn voordeel interpreteert (omkering) is geen voldoende argument om deze niet te bewijzen verklaringen ongeloofwaardig te maken. Wanneer een veelheid van elkaar losstaande verklaringen wijzen in een bepaalde richting, dan hebben ze een vorm van indirecte bewijskracht. Volgens de journalisten – die een zeer goede reputatie hebben als onderzoeksjournalisten bij Panorama - is dat hier wel degelijk het geval, zodat bij het verschijnen van het boek, het debat hopelijk opnieuw zal gaan over de overdreven macht van Vande Lanotte. … Zopas las ik dat de journalisten alle halve waarheden en hele leugens van Vande Lanotte op dinsdag zullen doorprikken. Doen, want het is belangrijk om te weten!

Luc Rademakers, hoofdredacteur of rode waterdrager?

In DT (23/05) vroeg men de mening van de Nederlandse onderzoeker Huub Evers, die onder meer journalistiek aan de Hogeschool Lessius in Mechelen doceert. Hij verwondert zich vooral over het feit dat Wim Van den Eynde en Luc Pauwels hun boek hebben kunnen schrijven zonder dat de VRT daar op voorhand bezwaren tegen heeft geuit. “Een van de algemene deontologische principes voor journalisten is dat ze de achtergrondkennis die ze in opdracht van hun werkgever hebben verworven, niet mogen gebruiken om er buiten die werkgever om een boek mee te schrijven. (…) Evers vindt het dan ook vreemd dat de VRT-hoofdredactie, die op de hoogte was van de plannen, niet veel eerder bezwaar heeft aangetekend. Hij noemt het bedenkelijk dat de openbare omroep zich niet op voorhand heeft gedistantieerd, maar pas nadat Vande Lanotte op zijn persconferentie zware kritiek had geuit.” Anders Gelezen: misschien had hij geen reden om vooraf te reageren!
Uiteindelijk mag Rademakers reageren in dS van 26 mei; drie bladzijden krijgt hij daarvoor (waarvan één gevuld wordt met een paginagrote foto die helemaal niets bijdraagt tot een beter begrip; goedkope papiervulling een kwaliteitskrant onwaardig). In grote letters laat hij weten niet bang te zijn van wie dan ook. “U denkt toch niet dat ik deze functie zou hebben aanvaard, als ik bang zou zijn van wie of wat dan ook?”
Even het commentaar anders lezen: Luc Rademakers is niet aan zijn proefstuk toe wanneer het erom gaat journalisten in de (socialistisch) pas te laten lopen. Onder druk van de omhooggevallen Zonnekoning Stevaert schoof Rademakers, toen hoofdredacteur van GVA, journalist Roger Van Houtte aan de kant omdat deze niet meeging in de socialistische visie van de krant en het zelfs aandurfde om contacten te hebben met VB politica Marie Rose Morel. Overigens ontkent Rademakers deze broodroof net zoals hij nu ook ontkent dat hij zou gezwicht zijn voor discrete socialistische wenken. Benieuwd hoe ombudsman Tom Naegels van dS hiermee zal omgaan, wan als columnist van de krant verdedigde hij indertijd journalist Van Houtte en klaagde onder meer de houding van Luc Rademakers impliciet aan. Voor de redactie van dS is er echter geen onoverkomelijk probleem want was het niet de hoofdredacteur van die krant, Peter Vandermeersch, die onder druk van premier Verhofstadt, indertijd journalist Derk Jan Epping wandelen stuurde? Dat Luc Rademakers van buiten de VRT gekozen werd als hoofdredacteur is een keuze van het politiek samengestelde bestuur en men moet daar dus niet flauw overdoen. Rademakers werd voorgedragen door Vlaams sp.a minister Ingrid Lietens (bron: Journaal) en zelfs wanneer hij beweert onafhankelijk te zijn, blijft nog altijd de vaststelling dat de politieke partijen die aan de macht zitten bepalen wie wat krijgt en verwacht dat de “geselcteerde” de partijlijn zal respecteren zonder hiertoe telkens aangemaand te moeten worden.

De maakbare wereld van de socialisten

Kampioenen in het machtsdenken en -uitoefening is de Parti Socialiste. Dat bewezen ze onlangs door een hele rist socialistische medestanders te droppen aan het hoofd van publieke organismen. Zelfs de beruchte Didier Donfut (PS) wordt opnieuw getipt om een belangrijke functie te bekleden. Te lezen in LLB online : « Donfut (PS), ancien ministre wallon, fait une nouvelle fois parler de lui. Il y a un an, le conseil d’administration de la société de logements sociaux Toit et Moi (Mons) le nommait directeur. Après un recours déposé par Ecolo et les récations suscitées par cette décision, il décidera de renoncer. Et bien voilà que ça recommence. Il s’agit cette fois de nommer Didier Donfut, directeur-gérant de la société de logement les Jardins de Wallonie (Seneffe, Pont-à-Celles et Les Bons Villers) dans le Hainaut. Pour l’heure Didier Donfut n’a pas encore été nommé, mais certains éléments qui touchent au concours de recrutement laissent penser que le coup de Toit et Moi est en train de se répéter. Précisons ici le déroulement des faits. »
Verder in de krant volgt een chronologische opsomming van de gebeurtenissen die aantonen dat hier opnieuw een spelletje gespeeld wordt. Maar voor de politieke wereld is dat de meest normale zaak geworden en stoort men zich nog nauwelijks aan wat de media hierover brengen. Ze doen het immers allemaal, meneer.

Verantwoording afleggen

In de zeer leerrijke reeks “Het vaderland” (Knack) doet Rik Van Cauwelaert een boekje open over de verantwoordelijkheid van politici in de raden van bestuur van de financiële instellingen. Een citaat: « De bestuurders, zo dicteert de OESO, handelen integer en zijn rekenschap verschuldigd voor hun daden. Zij dragen de eindverantwoordelijkheid voor de prestaties van de onderneming, zorg voor interne controle en risicomanagement. Dat dit bij Dexia nooit is gebeurd, mocht niet eens worden vastgesteld. Want de Kamer van Volksvertegenwoordigers kreeg van de huidige regering waarvan de premier (Di Rupo) een gewezen Dexia bestuurder is, nooit de gelegenheid om via een echte onderzoekscommissie de verantwoordelijken tot de orde te roepen. De toezichthouders verscholen zich achter hun beroepsgeheim. » Tenslotte eindigt zijn bijdrage met een sneer naar JL Dehaene: “Jean-Luc Dehaene toonde zich de voorbije dagen bezorgd over de werking van de democratie en het rijzende populisme. Hoe zou dat toch komen? 

Pjotr