10 oktober 2012

De Knack story


Media en politiek anders gelezen

Genoeg nieuws gehad over de verkiezingen? Ik alvast wel. Laten we het eens hebben over de machtsstrijd bij Knack. Er zijn zo van die goedgelovigen die overtuigd zijn van de eerbare bedoelingen van de media om ons, kijkers en lezers, zo goed mogelijk te informeren. Wie echter na een zware dag nog een beetje kritische zin heeft overgehouden bij het aanzetten van de TV of het lezen van een krant of weekblad, weet wel beter. ’t Is omdat de commercie geen eerlijke journalistiek meer toelaat, kwettert men ten allen kante. Mag ik mij daar eens ferm tegen verzetten, want naar mijn aanvoelen is dat een, minstens ten dele, onterecht argument. Wel gemakkelijk om de doelstelling van de “krantenman” te versluieren en de gestuurde informatie of desinformatie door de redacties te verdoezelen.
De Knack story anders gelezen
Tijdens een lezing over dS verklaarde een voormalig bekend journalist van dS dat krantenmannen - de Leysens en Co - een krant willen om hun mening te kunnen verkondigen. Vroeger was dat zelfs heel duidelijk, maar hoewel het nu minder duidelijk is, blijft de uitspraak van deze prominente ingewijde overeind. Voor Knack was het duidelijk de bedoeling om een hoogstaand Vlaams magazine te maken:  pluriform maar vooral ook Vlaams en die laatste doelstelling werd zo langzamerhand een “unique selling proposition” onder de traditionele Belgischgezinde mediakanalen (zowel TV als gedrukte pers).
Meegezogen in de slipstream van deze maatschappelijke pro-België keuze, ontwikkelden veel journalisten een vorm van autocensuur en verdween de Vlaamse invalshoek langzamerhand. De opkomst van het Vlaams Blok bezorgde hen daarenboven een argument om elke Vlaamse invalshoek af te doen als een blijk van bekrompenheid of erger. Dat ze, ondanks hun progressieve inborst, zelf op de schoot gingen zitten, soms letterlijk, van de oerconservatieve Belgische krachten, werd niet alleen getolereerd maar zelfs aangemoedigd. Ons-kent-ons, is een fenomeen dat nog meer dan in de politieke wereld lucratief is in het “crossmediale” medialandschap. Men zou zich kunnen afvragen of dat “crossmediale” niet door en voor hen is uitgevonden. Het heimelijk huwelijk tussen Belgischgezinde krachten – zowel van links als van rechts - en deze meegaande journalisten hebben de media als vierde macht volkomen ongeloofwaardig gemaakt. Of het nu uit autocensuur is of omwille van een opgelegde redactionele lijn, wat de media aan hun kijkers en lezers nog aanbieden heeft één gemeenschappelijk kenmerk: het mag de politieke machtshebbers (en het Belgisch establishment) niet al te veel pijn doen. En wie dat wel doet, zoals onlangs de twee onderzoeksjournalisten van de VRT, wordt prompt op de vingers getikt.
Dat er in Knack een openlijke oorlog is uitgebroken tussen enerzijds Rik Van Cauwelaert en Koen Meulenaere, die zich verzetten tegen de komst van een nieuwe hoofdredacteur van linkse signatuur, en anderzijds het bestuur, is in menig opzicht verwonderlijk. Voor Van Cauwelaert die – samen met satirist Meulenaere - zowat de enige overgebleven gezagvolle journalist is die zeer kritisch durft te zijn voor de machtshebbers, betekent deze keuze in feite een afkeuring van zijn onafhankelijkheid. Het miskennen van een volgehouden terughoudendheid in zijn relaties met de derde macht. Nochtans weet de lezer maar al te goed dat een journalist die de derde macht kritisch durft te benaderen recht in zijn schoenen moet staan. Het geeft hem of haar een groot aanzien (maar ook het blad waarvoor ze schrijven) en vooral daarom  is Van Cauwelaert zo belangrijk geworden voor zijn lezerspubliek. Verwonderlijk ook dat krantenman Rik De Nolf en de al even overtuigde Vlaming en voorzitter van de raad van bestuur van Roularta, Hugo Vandamme, lieten betijen. Of hadden ze het niet zien aankomen dat Van Cauwelaert zich zou verzetten? Onvoorstelbaar toch, want anders was hij als directeur strategie toch betrokken geweest bij de besluitvorming. Het is veel plausibeler dat hij net omwille van het verwachtte verzet werd genegeerd en dat moet ongetwijfeld hard zijn aangekomen.
Maar is het dan de commercie? De tegenvallende cijfers die het bestuur dwongen om een open breuk met Van Cauwelaert en Meulenaere te riskeren? Het kan zijn, maar dan zullen ze onderhand wel beseffen dat het commercieel gezien een stommiteit was. Na mijn oproep kreeg ik tientallen reacties van lezers die dreigden met of daadwerkelijk hun abonnement opzegden. Ze zullen het ongetwijfeld voelen in hun portemonnee en in West-Vlaanderen zit die heel dicht bij het hart!
In dS online verscheen – als een dief in de nacht – op zondag 7 oktober om 03.00 uur een artikel met als titel: “Lezers volgen boegbeelden in protest tegen nieuwe hoofdredacteur” van Jesse Van Regenmortel. Citaat: “De aanstelling van Jörgen Oosterwaal als hoofdredacteur van Knack blijft voor beroering zorgen. Lezers volgen massaal de twee belangrijkste journalisten van het weekblad in hun protest en zeggen hun abonnement op.” In Roeselare verslikten ze zich ongetwijfeld in hun zondagse brioche met zacht gekookt eitje. Eenmaal goed wakker stond blijkbaar niet alleen de telefoon roodgloeiend en zie, het artikel was opeens verdwenen van de webstek van dS. Het moeten er zoveel geweest zijn dat ook Jos Grobben zich genoodzaakt voelde om  elke opzegger een mailtje te sturen waarin hij de keuze van Oosterwaal als nieuwe hoofdredacteur verdedigt. Citaat “Ik kan u verzekeren dat wij bij zijn aanstelling niet over één nacht ijs zijn gegaan. Uit een grondige selectieproces kwam hij gezien zijn ervaring met het maken van bladen, zijn leidinggevende capaciteiten en zijn pakkende schrijfstijl, als beste naar voren. Ik zou u graag nog een andere overweging meegeven. Van redacteurs en bij uitbreiding hoofdredacteurs van Knack vragen wij niet of ze voor Anderlecht zijn en tegen Standaard, wij vragen hen niet of ze vegetariër zijn of vleeseter, wij vragen hen evenmin of ze Yves Leterme sympathiek vinden of niet. (…) U vreest als lezer dat Knack geen pluriform of onafhankelijk magazine meer zal blijven. U vreest dat wij met letterlijk schatplichtige mensen werken die het magazine een vreemde koers zullen uitsturen. Wij zorgen ervoor dat dit niet zal gebeuren.”
Maar wie is Jos Grobben? De kingmaker van Knack of zoals voormalig hoofdredacteur Karl van den Broeck in De Morgen schreef, de kwade genius die uit persoonlijke rancune Van Cauwelaert buiten wilde en hiervoor gehoor vond bij de nieuwe generatie De Nolf en francofiele schoonfamilie? Zijn de eigenaars en bestuurders de speelbal geworden van een intrigant die net als Oosterwaal van linkse signatuur is?
Hoewel slechts een flauw afkooksel van wat een Bladspiegel is, geeft voormalig hoofdredacteur Knack, Karl van den Broeck niet alleen uiting aan zijn eigen frustratie maar hij vertelt er iets bij dat alvast voor mij heel relevant is. Even meelezen: "Zijn (Grobbens) oude contacten bij zijn rode vrienden in Limburg leveren resultaten op. De provincie Limburg, het wingewest van de Socialistische Mutualiteit, laat de Knack-redactie speciale magazines maken om de troeven van de bronsgroene provincie te bezingen. Het gerinkel van de kassa klinkt Katrien (dochter van Rik De Nolf) en Xavier (de francofiele schoonzoon) als muziek in de oren. Macht komt niet uit de loop van een geweer, zoals Mao vroeger zei. Macht komt van de subsidies van de rode vriendjes van Jos Grobben.”
Deze boute bewering intrigeerde mij zozeer dat ik een mail stuurde naar meneer Grobben met copy voor voorzitter Hugo Vandamme en Karl van den Broeck, om deze bewering te weerleggen of te bevestigen. Als afsluiter liet ik weten dat geen antwoord enkel mijn vermoeden zou versterken dat deze vermelding correct was. In afwachting van een ontkenning ga ik ervan uit dat Grobben inderdaad een socialistische pion is in de strijd om de macht over de media door de socialistische zuil, die wel Vlaamse kiezers heeft maar voorts in ruil voor machtsdeelname voorrang geeft aan de samenwerking met de machtige Franstalige partijgenoten. Deze uitspraak geeft ook aan dat al of niet verdoken sponsoring door de (partij)politieke wereld wel degelijk een factor is in de manier waarop de media omgaan met hun opdracht. Dit is helaas geen alleenstaand geval en al evenmin beperkt tot één traditionele partij, hoewel sommige socialisten het wel heel bont maken in hun machtshonger. Geen zinnig mens die nog gelooft dat dit een uitzondering is en alleen daarom al heeft Rik Van Cauwelaert (die ongetwijfeld van deze ongezonde relaties wist) gelijk om zich te verzetten tegen een hoofdredacteur die eveneens inkomsten puurde uit opdrachten voor socialistische kopstukken; Patrick Janssens en de onvermijdelijke Johan Vande Lanotte. Zou Oosterwaal als hoofdredacteur publicaties toelaten waarin zijn voormalige broodheren door beide journalisten aan de schandpaal worden genageld? Bij de VRT kennen ze alvast het antwoord op die vraag.
Is vernieuwing niet mogelijk met Rik Van Cauwelaert en Koen Meulenaere, zoals een topman beweert? Uit het artikel van Karl van den Broeck weten we alvast dat deze vernieuwing de facto  neerkomt op het opofferen van twee kritische boegbeelden in ruil voor politieke sponsoring. Een kaakslag voor elke rechtgeaarde lezer. Zou het desgevallend niet commercieel beter zijn, maar vooral ook getuigen van moed,  om de foute beslissing toe te geven en ze terug te schroeven? Anders blijft het een onuitwisbare smet op het blazoen van Knack. 
Of is er onder druk van buiten uit afgerekend met de Vlaamse pennen? Laten we niet vergeten dat Roularta ook aanwezig is op de Franse, Brusselse en Waalse markt en dus vanuit die kant wenken kan gekregen hebben om de Vlaamse verzuchtingen minder te steunen? In elk geval met het (tot op vandaag eventueel) verdwijnen van Rik Van Cauwelaert en Koen Meulenaere zijn de enige verliezers de Vlaamsvoelende lezers van Knack, niet de Belgischgezinde. Ik zou in elk geval  de lezers die afhaakten geen eten willen geven. Maar als het een troost kan zijn voor Grobben en Co: er zijn ook lezers die geen hoge pet op hebben van RVC en KM en op de site van Knack schreef een lezer zelfs dat hij Knack kocht omdat hij Focus zo fantastisch vond.  
Uitspraak van de week
Luckas Vander Taelen: Indien de Vlamingen (tijdens de federale onderhandelingen) echt hadden durven pokeren, hadden ze moeten zeggen, on est demandeur de rien, maar, Philippe Moureaux (PS), als jij geld wilt voor Brussel, moet je de boel eerst eens opruimen. Maar wat hebben de Vlamingen gedaan? Ze hebben 500 miljoen euro op tafel gelegd voor de splitsing van BHV. Wat een triomf was me dat, je hebt de explosies van volksvreugde in de Rand kunnen zien.”
Pjotr
Anders Gelezen