13 september 2015

Vluchtelingencrisis een opportuniteit voor de EU


MEDIA ENPOLITIEK ANDERS GELEZEN


De vluchtelingencrisis maakt alvast één ding duidelijk: Europa holt achter de feiten aan en moet dringend het initiatief hernemen wil het tot een duurzame oplossing komen.
Wie niet voorziet moet ten minste de moed hebben om het probleem op te lossen wanneer het zich stelt.

Wakker worden

Europa en België zijn niet sterk in het voorzien van problemen, laat staan ze voorkomen. Dat belet niet dat er politieke oplossingen zijn voor de vluchtelingencrisis. Alleen ontbreekt het aan zelfbewustheid en realiteitszin.

Laten we eerlijk zijn, de vluchtelingencrisis konden we al jaren geleden zien aankomen. De overvolle vluchtelingenkampen in de nabijheid van het oorlogsgebied, Syrië en Irak, bleven een ver-van-mijn-bed-show en dus werd het geen ‘hot news’. De Westerse politieke wereld –de VS en Europa – prijsden zich  gelukkig dat ‘ze’ mekaar aan het bekampen waren en wij (nog) niet geconfronteerd werden met de gevolgen van het menselijk drama dat zich afspeelde in deze regio. Men had het over een machtsvacuüm, terwijl het leven voor de inwoners een hel werd. Want, in tegenstelling tot een reguliere oorlog die vooral uitgevochten wordt tussen legers, is een burgeroorlog zoveel erger voor de burgerbevolking. Is er nog iemand die zich afvraagt wie verantwoordelijk is voor de destabilisatie van Irak en Syrië?
Maar ook al kennen we de antwoorden op deze vragen, vandaag telt slecht één ding: wat kunnen we doen op korte termijn om ook op lange termijn een antwoord te hebben op het probleem dat zich gisteren al stelde?

Een Europese uitdaging

De massale toestroom van vluchtelingen zet de ganse EU onder druk. Vooral omdat opnieuw blijkt hoe verscheiden de lidstaten reageren op deze crisis. Door deze crisis worden de lidstaten echter geconfronteerd met hun eigen beperkingen en klinkt de roep om solidariteit onder de leden steeds luider. Is dat geen opportuniteit om te bewijzen dat de EU alle lidstaten kan verenigen? Door een migratiebeleid te voeren dat tegemoet komt aan de mogelijkheden van alle lidstaten? Door rekening te houden met de beperkingen van de eigen capaciteiten? Sta op Europa en wandel!
De Duitse Bondskanselier Angela Merkel wordt steeds meer de facto de kanselier van Europa. Ze durft ook de eigen achterban tegen de haren strijken. Maar Merkel zal meer moeten doen. Ze zal ook moeten rekening houden met het feit dat Europa niet alleen bestaat uit gedisciplineerde Duitsers en de problemen van de andere landen altijd een rem zullen zijn op het streven naar méér Europa. Vooral sinds de EU steeds meer een regelneef werd, maar nooit in staat was een globale visie voor de toekomst van Europa te ontwikkelen.
De vluchtelingencrisis heeft één positief aspect: de ganse EU wordt gelijktijdig onder druk gezet. We hebben geen gemeenschappelijke vijand maar wel een gemeenschappelijke uitdaging.  En ditmaal hebben we zelfs de middelen om autonoom van deze uitdaging een opportuniteit te maken. Vooral pragmatisme, durven en doen, kan het antwoord zijn op de vluchtelingencrisis.

Durven prioriteiten stellen

Naast de oorlogsvluchtelingen zijn er de migranten die om allerlei redenen eveneens Europa binnen willen. Op zoek naar een beter leven. Uit alle armere regio’s, vooral uit Afrika, komen gelukzoekers af op het rijke Europa. Daar is op zich niets mis mee, want migraties zijn van alle tijden. Alleen is zelfs het rijke Europa niet in staat om iedereen zo maar op te nemen. Er moeten dringend Europese prioriteiten komen, willen we een draagvlak behouden voor de noodzakelijke solidariteit.

Fort Europa en het paard van Troje

Laten we vooral niet naïef zijn: samen met de oorlogsvluchtelingen uit Syrië en Irak komen ook potentiële terroristen naar Europa. Daar moeten we dus rekening mee houden. Maar het kan evenmin een argument zijn om zich te onttrekken aan de internationale overeenkomsten. Om dit probleem onder controle te houden is het nodig de ‘binnenlandse veiligheid’ te versterken.
Maar ook de buitengrenzen moeten gecontroleerd worden. Een fort Europa is utopie en daarenboven niet gewenst. Maar met prikkeldraad houdt men geen wanhopige mensen (en opportunisten) tegen. Daarvoor is een krachtdadig beleid noodzakelijk dat niet aarzelt mensen terug te sturen die ongecontroleerd door de mazen van het net glipten.
Vandaag is chaos troef en de goedbedoelde hulp van veel burgers mag dan een gewaardeerde blijk van solidariteit zijn, meestal is deze in de praktijk niet efficiënt en is de nood aan een professionele aanpak van de crisis, essentieel.
DE EU en de lidstaten moeten opnieuw greep krijgen op de situatie in plaats van ze te ondergaan.
Daarvoor moeten en kunnen we een weldoordacht en krachtdadig  initiatief nemen.
Twee maatregelen dringen zich op:
(1)  Een tijdelijke opnamestop voor migranten, personen die niet vallen onder het statuur van vluchteling. Economische en politieke argumenten volstaan tijdelijk niet meer.
(2)  Controle van de oorlogsvluchtelingen buiten de EU-grenzen.
Deze laatste maatregel kan men realiseren door zelf vluchtelingenopvang te organiseren in de buurlanden van het conflictgebied en daar zowel de controle op de identiteit (ook vingerafdrukken) uit te voeren als de verdere procedure voor opname in de EU op te starten. Door zelf het transport te organiseren vanuit deze kampen naar de EU-landen van opvang, kan men veel leed voorkomen.En tegelijk ervoor zorgen dat wie deze weg niet volgt, onverbiddelijk wordt teruggestuurd naar een van deze tijdelijke opvangcentra (daarvoor kunnen dezelfde transportmiddelen gebruikt worden). Elk land van opvang weet dus al vooraf wie de vluchtelingen zijn en kan veel sneller de procedure van inburgering en integratie in gang zetten.
Deze pragmatische maatregelen hebben alvast het voordeel dat Europa deze kan implementeren zonder externe steun. We zullen zelfs de tegenstanders in dit conflict niet tegen ons in het harnas jagen. De buurlanden die nu overstelpt worden door de vluchtelingen zullen ons graag zien komen. En voor de veiligheid van deze omvangrijke humanitaire operatie volstaan zelfs onze Europese militaire capaciteiten.

Ten oorlog

Om het probleem van de vluchtelingenstroom ten gronde aan te pakken suggereerde Wouter Beke, voorzitter CD&V, om een oorlog te beginnen tegen de IS. Blijkbaar is het besef er nog niet, dat de Westerse militaire interventies in Libië en Afghanistan (waar wij aan deelnamen) en de oorlog in Irak precies gezorgd hebben voor een machtsvacuüm en de chaos die er het gevolg van is.

Het is een utopie te denken dat Europa in staat zou zijn om hier een dominante rol te kunnen spelen. Laat staan dat het ook een goede oplossing zou zijn voor de toekomst. Defensieminister Vandeput liet alvast optekenen op Knack online, ‘dat er ‘boots on the ground’ zullen nodig zijn, maar ook ‘dat wij alleen maar zullen deelnemen aan de nazorg, humanitaire hulp’. Met de huidige mogelijkheden van defensie is dat overigens de enige realistische optie. Gewezen defensieminister André Flahaut zal het graag gelezen hebben.
Maar welke lokale autoriteit kan na de oorlog in Syrië bouwen aan een vreedzaam samenleven? Niet het regime van president Bashar Hafiz al-Assad  (niet enkel de president, maar de volledige politieke en militaire top van Syrië) hebben bij een groot deel van de bevolking elk draagvlak verloren. Verder is er geen enkele andere strijdende partij in het conflict die ook maar aanspraak kan maken op de macht om een nieuwe staat uit te bouwen. Nieuwe staat die daarenboven de sharia en het islamfundamentalisme zal koesteren en een potentiële vijand is Europa en elk niet-moslim land. Kortom de piste van een oorlog zal naar mijn aanvoelen enkel leiden tot een verdere desintegratie en nog meer chaos.

Het zal ook de tegenstellingen tussen de VS en Rusland verdiepen en kan Europa meesleuren in een uitdijend conflict waar we helemaal niet de militaire middelen voor hebben en zodoende het grootste slachtoffer zullen van worden.
Diplomatie
Wanneer niemand geïnteresseerd is in vrede – en dat is helaas het geval in het Midden Oosten – dan zal het niet de Europese diplomatie zijn die kan zorgen voor een oplossing. Het probleem is door de wisselende coalities en tegengestelde belangen totaal verrot en zoals altijd zijn het de gewone mensen die daar jarenlang onder zullen lijden. Placebo’s volstaan niet, soms is uitzieken de enige uitweg.
Wie eraan verdient is veel machtiger dan het lijdende volk. Dat was altijd zo. De aard van het beestje.

Pjotr