26 september 2015


De duurste wapenwedloop ooit


 MEDIA EN POLITIEK  ANDERS GELEZEN

 

De Amerikaanse F35, kandidaat-opvolger van de F16, wordt door vliegtuigbouwer Lockheed Martin voorgesteld als een gevechtsvliegtuig van de vijfde generatie omwille van twee troeven: Zien zonder zelf gezien te worden.

Inleiding


In de reeks ‘dossier vervanging F16’ verschenen reeds meerdere artikels die gewijd zijn aan de gedoodverfde kandidaat, de Amerikaanse Joint Strike Fighter of F35. Wat deze kandidaat onderscheidt van de andere kandidaten, is dat de andere reeds operationeel zijn en de F35A (luchtmacht versie), ondanks de reeds meer dan honderd gebouwde exemplaren nog altijd in de ontwikkelingsfase zit. Wat we vandaag weten (en daarmee bedoelen we de wetenschappelijke kennis) is voldoende om ernstige vragen te stellen bij de uiteindelijke capaciteiten, eens de ontwikkeling volledig zal zijn afgesloten. Dat is vooral het geval voor de beide hoofdtroeven van dit vliegtuig:’ sensor fusion’ en ‘stealth’ (zien en zelf niet gezien worden). Hieraan wijdde Gerard De Beuckelaer twee wetenschappelijk onderbouwde artikels die door niemand werden tegengesproken, ook niet door de academische raadgevers van defensieminister Steven Vandeput: Stealth en de F35  en Sensoren, sensor fusion en de F35.
De ontwikkeling van een totaal nieuw vliegtuigtype dat beschikt over dergelijke baanbrekende capaciteiten blijkt geen sinecure te zijn. Het heeft heel veel tijd gevergd en het staat nu reeds vast dat de concurrenten hun achterstand heel snel inhalen en tijd krijgen om tegenmaatregelen te ontwikkelen.


De veilige oorlog


Het belang van de ‘Fifth Generation Fighters’ moet vooral gesitueerd worden als onderdeel van de nieuwe globale defensiestrategie van de USA. Nog steeds de onbetwiste leider inzake de ontwikkeling van nieuwe militaire capaciteiten die, om hun voorsprong te behouden, de wapenwedloop opdrijven tot steeds gewaagdere en duurdere projecten.
In deze visie wordt de tegenstander eerst blind gemaakt en worden vervolgens alle wapensystemen vanop een veilige afstand vernietigd. De oorlog winnen dank zij op land en schepen gestationeerde stand off wapens, stealth vliegtuigen, en binnen afzienbare tijd aangevuld met bewapende onbemande drones. Deze hightech-evolutie moet de suprematie van de VS bestendigen. Alleen kan vandaag niemand zeggen of de F35 de beloofde capaciteiten waar zal kunnen maken, noch dat ze de aanvankelijke voorsprong ook zullen kunnen behouden.

F35 - Electro-Optical Targeting System (EOTS)

Daarover schrijft De Beuckelaer: “De vooraf beschreven sensorsuite (van de F35) is ronduit indrukwekkend, en zou als een rotsvast argument voor een keuze voor de F35 gezien kunnen worden, indien niet … de concurrenten Rafale en Gripen dezelfde, en zelfs gedeeltelijk een betere, uitrusting hadden. Van Russische en Chinese wapensystemen kan men dat nog niet zeggen, maar de afstand wordt klein. Tien jaar geleden – en dan had de F35 operationeel moeten zijn – was deze uitrusting inderdaad ‘top of the line’ met grote voorsprong. Nu is ze dat niet meer: de techniek is snel verder geëvolueerd en heeft het F35 design ingehaald en gedeeltelijk voorbij gestoken. Die ontwikkeling is natuurlijk ook en zelfs vooral in de Verenigde Staten gebeurd; Northrop bouwt vandaag nog betere apparatuur. Die verbeteringen hebben dan ook hun weerslag gevonden in upgrades van bestaande vliegtuigtypes zoals de F16 en de F18. Maar de F35 kan daarvan niet in dezelfde mate profiteren. Dat ligt deels aan het basisontwerp van de F35. Door de blijkbaar alles overtroevende ‘stealth’ bekommernis is ruimte binnen het toestel schaars en geometrisch zeer beperkt.” Einde citaat.


Fully loaded, maar niet meer stealth.

Dat zelfs een militaire lilliputter als Zweden met zijn nieuwste versie van de Gripen niet moet onderdoen voor de F35, is een verontrustend signaal. Waarom zouden grote landen zoals China en Rusland binnen afzienbare tijd moeten onderdoen voor de F35?
Hoewel het artikel van De Beuckelaer enige kennis van de fysica vraagt, zijn de conclusies waar hij toe komt heel goed verstaanbaar voor politici die ooit zullen moeten beslissen of de F35 inderdaad dé kandidaat-opvolger is van de F16. Even meelezen:
1. Zelfs indien alles wat nog fout kan gaan inderdaad ook verkeerd afloopt, zal de F35 desondanks, door zijn ‘stealth’ eigenschappen en sensor uitrusting, de volgende vijf jaar nog altijd een formidabele tegenstander blijven.
2. Zelfs indien alle nog open problemen uiteindelijk een deugdelijke oplossing vinden is het toch nog zeer de vraag of de F35 gedurende de volgende vijf jaar ongelimiteerd in dienst genomen kan worden.
3. De sensor technologie, en vooral de transformatie van sensor signalen naar een hoger abstractieniveau in richting ‘situational awareness’, zijn gebieden die zich zo stormachtig ontwikkelen dat men binnen tien jaar de huidige toestand nauwelijks nog zal herkennen.
4. Het is dus van het allergrootste belang zich zo op te stellen dat men volledig van die ontwikkeling kan profiteren. De Gripen, met zijn bewust gewild en consequent modulair ‘open’ design, is hier het best geplaatst.
5. Als men bedenkt dat de prestaties van de F35 voor een groot deel van software afhankelijk zullen zijn, is het feit dat hackers ‘van onbekende herkomst’ al enorme hoeveelheden data gestolen hebben zeer verontrustend.
6. Daar we van die enorme hoeveelheid software de source code niet krijgen – terwijl voornoemde ‘hackers’ die misschien al hebben – zullen wij nooit echt alle eigenschappen en mogelijkheden van het toestel kennen. Bovendien is het theoretisch denkbaar dat er in de software ‘poorten’ ingebouwd zijn die het voor derden mogelijk maken ons het gebruik van het toestel, geheel of gedeeltelijk te ontzeggen, of zelfs de controle ervan totaal over te nemen.
7. Technisch / wetenschappelijke hiaten kunnen nooit door ‘communicatie’ gevuld worden.
Richard Feynman (Nobel Prijs fysica 1965) schreef (in het ‘Rogers Commission Report’ voor de US Senaat, over de ramp met de Space Shuttle Challenger) het volgende:
For a successful technology, reality must take precedence over public relations, for nature cannot be fooled.
Ik meen dat we onszelf heel bittere en dure ontgoochelingen kunnen besparen door deze wijze raad hier zeer ter harte te nemen.
Tot zover Gerard De Beuckelaer.

Tot slot


Eén van de belangrijkste opdrachten voor de luchtmacht is de steun aan grondtroepen, ‘close air support’ (CAS). Tenzij België denkt dat er geen grondtroepen meer nodig zijn, is de beschikbaarheid van een eigen capaciteit aan CAS essentieel voor de beveiliging van onze landmachteenheden in operaties. Het is dus belangrijk om te weten of de F35 ook geschikt is voor deze opdracht. Hieraan zullen we een afzonderlijke bijdrage wijden.
Intussen blijkt uit officiële documenten (a complete copy of a recent memo from the Director of Operational Test and Evaluation (DOT&E)—obtained by the Project On Government Oversight through the Freedom of Information Act—), dat (1) de geslaagde initiële operationele test van de versie voor de Marines, de F35B, onderhevig is aan zware kritiek en (2) de operationele software, block 3F voor alle versies,  ten vroegste in 2017 zal klaar zijn voor de finale evaluatie en gebruik. Rekening houdend met de conclusies van De Beuckelaer is ook deze datum al te optimistisch en moet men zich verwachten aan onvolledige of zelfs misleidende resultaten die vooral de promotie moeten ondersteunen.
Mijn conclusie op basis van de analyse van de twee belangrijkste capaciteiten, zien zonder gezien te worden, is alvast dat het voor de Belgische beleidsverantwoordelijken, de defensieminister op kop, bijzonder moeilijk wordt om te kiezen voor een vliegtuig waarvan nog niet eens geweten is of het wel de beloofde kwaliteiten zal kunnen waar maken. Dat in de veronderstelling dat er ook voldoende geld zou zijn voor deze keuze.  
Haast en spoed is in dergelijk duur en complex dossier onverantwoord.

Pjotr