24 december 2015

Waarover ik nog niet schrijf



MEDIA EN POLITIEK  ANDERS GELEZEN

Er is al heel veel inkt gevloeid over het neerschieten van een Russische Sukhoi – SU24 door Turkse F16’s. Een weliswaar symbolisch geladen, maar nog altijd maar een van de vele incidenten in een conflict waar we het laatste nog niet van weten.
Vooraf
Dat Syrië een wespennest is waar heel veel partijen verwikkeld zijn in een strijd op leven en dood, weten we. We weten ook dat het begon als een intern en vreedzaam protest tegen het autoritaire regime van president Bashar al-Assad. De bloedige repressie escaleerde tot een burgeroorlog, die door externe inmenging uitgroeide tot een regionaal conflict. De regio werd een broeinest voor terroristen die ervoor zorgden dat deze vuile ‘oorlog’ een wereldwijd probleem werd. Het hek is van de dam, er zijn zo veel belangen in het spel, te veel spelers en ego’s: een voorspel met alle ingrediënten voor een wereldoorlog. Hadden we maar die oude ‘containment’ doctrine tijdig boven gehaald, in plaats van een deel van het probleem te worden.
Een religieuze strijd
En dan begint de onzekerheid. Over de rol van externe machten die ervoor gezorgd hebben dat de Syrische burgoorlog tussen het regime van al-Assad en de aanvankelijk enkel Syrische opstandelingen, gekaapt werd door moslimextremisten. Maar zijn het alleen Al Qaida en andere extremistische Islamgroeperingen, en IS die het conflict aangrepen om hun eigen doelstellingen te realiseren? Niemand die dat nog gelooft.
De religieuze tegenstellingen tussen soennieten en sjiieten hebben ervoor gezorgd dat er een politieke dimensie bij kwam en staten waar deze stromingen sterk staan, kamp kozen: de soennieten voor de opstandelingen (o.a. Saoedi-Arabië), en de sjiieten voor Bashar al-Assad (o.a. Iran). Maar of ze dat alleen deden omwille van religieuze redenen is hoogst twijfelachtig.
Economische belangen
Over de economische belangen (gas en olie) die in dit conflict zonder de minste twijfel een belangrijke rol spelen schreef dr TEW Marc Rabaey een zeer interessant historisch overzicht dat u hier kan lezen. Maar zoals hijzelf aangeeft in zijn conclusie, is ook dat slechts onderdeel in een conflict waar blijkbaar diverse aspecten met elk hun eigen logica samen komen “Hebben we nu alles van de crisis in Syrië kunnen verklaren? Alsook de rol van Rusland in gans dit verhaal? Bijlange niet. Dit komt voornamelijk door de complexiteit van de interacties door verschillende partijen waarbij acties vaak tegelijkertijd oorzaken en gevolgen zijn.
De economische belangen zijn gigantisch en worden versterkt doordat andere tegenstellingen ook hier zorgen voor ‘kampvorming’. De VS, Rusland en China, elk met hun eventuele partners of vazallen, hebben elk hun politieke agenda.
Een politiek strijd
Wie de kaart van het Midden Oosten vanop een ietwat grotere afstand bekijkt, ziet vier dominerende spelers, Turkije, Iran, Saoedi-Arabië en Egypte, die zowat een cirkel vormen rond een kunstmatig verdeeld middengebied met de grotendeels vernielde staten, Syrië en Irak, een gebied in permanente staat van terreur: Libanon, Israël/Palestina en één oase, Jordanië.
Een eerste vaststelling is dat geen van die vier grotere regionale spelers een politieke leidersrol kan claimen, waardoor de versnippering niet kan aangepakt worden. Maar erger voor de toekomst is de tweede vaststelling, namelijk dat deze spelers ook geen gemeenschappelijk belang hebben bij een herverdeling van de macht in het centrum. De manier waarop ze omspringen met de vluchtelingen uit deze vernielde staten geeft aan dat ze ook weinig inspanningen zullen doen voor de wederopbouw ervan. Dat wordt een gigantische opdracht, waarbij we voor ogen moeten houden dat in een burgeroorlog alle burgers kamp kozen en de haat alom tegenwoordig is. Tenslotte kunnen en zullen ze terecht verwijzen naar de rol die het Westen speelde in het verleden en naar de VS die door hun recent militair optreden de regio destabiliseerden in naam van de democratie.
Staatsgrenzen
Meermaals wezen we op de kunstmatige grenzen die gemeenschappen verdeelden of staatloos maakten (Koerden). In Knack en ’t Pallieterke verschenen recent ook artikels die verwijzen naar deze historische vergissing: de Sykes-Picot overeenkomst waarbij het noordelijk deel (oa Zuid-Oost Turkijë, Irak, Syrië en Libanon) binnen de invloedssfeer kwam van de Fransen, terwijl de Engelsen de zuidelijke gebieden (Zuid Irak en een strook langs de Middellandse zee) kregen. Rusland kreeg via de ‘Turkish Straits’ toegang tot de Middellandse Zee.
Met het teloorgaan van de politieke en militaire macht van Frankrijk en Groot Brittannië (en de terreinkennis) zijn ze vandaag ook geen spelers meer die daar iets zouden kunnen aan veranderen. En de wereldspelers, de VS, Rusland en China zijn helemaal niet geïnteresseerd in dat wespennest, alleen in de bescherming van hun nationale belangen die eerder gediend zijn met de tegenstellingen.
In de artikels die ik las maakt men trouwens dezelfde fout als voorheen. Opnieuw denkt men dat WIJ aan de tekentafel mogen zitten om nieuwe grenzen uit te tekenen. In de edito van ’t Pallieterke doet men een concreet voorstel voor de opsplitsing van Syrië: een alawitische rompstaat en een staatkundige soennitische entiteit. Zo simpel kan het leven zijn, wanneer men naar het Midden Oosten kijkt vanuit Vlaanderen.
Militaire zandbak
Met hun olie-inkomsten konden de grote spelers zich ook een groot wapenarsenaal permitteren. Het was en is aanschuiven voor de lobbyisten van de grote wapenproducenten. Vooral de Amerikaanse, maar ook de Franse wapenindustrie is er heel actief. En dat bij dergelijke contracten elke morele afweging totaal irrelevant is, maakt het allemaal zo pijnlijk.
De hypocrisie van Frankrijk, om het bij Europa te houden, het land van Liberté, Fraternité en Egalité, onder socialistische leiding maakt dat Frankrijk zichzelf totaal ongeschikt maakte om er ooit nog een positieve rol te kunnen spelen.
Dat nu eindelijk ook de VS begrepen hebben dat het sturen van grondtroepen in de militaire zandbak, die heel het Midden Oosten geworden is, totaal geen zin heeft en de toestand alleen maar zal verergeren, blijft er als enige optie deze waarover niemand binnen het politiek-correct establishment durft te spreken: de bescheidenheid opbrengen en toegeven dat we ons daar collectief al genoeg vergist hebben in naam van de ‘maakbare’ wereld en de ‘democratie’.
Zo lang dat niet gebeurt is er geen reden voor een hoopvolle boodschap, en dus ook geen reden om er over te schrijven.
Pjotr